Αέναη σύγκρουση Σόφιας – Σκοπίων για τον Ντέλτσεφ

Ο Γκότσε Ντέλτσεφ, οπλαρχηγός του 19ου αιώνα. [Bulgarian National Library]

Σε μια μικρή εκκλησία, στο κέντρο της πόλης των Σκοπίων, θα ξεπροβάλουν σήμερα οι εθνοτικοί δαίμονες των Βαλκανίων, που δεν λένε να αφήσουν σε ησυχία την πολύπαθη και ασταθή αυτή περιοχή. Εκεί στο προαύλιο του ορθόδοξου χριστιανικού ναού του Σωτήρος θα συγκεντρωθούν, σε ιδιαίτερα τεταμένη μεταξύ τους ατμόσφαιρα, κάτοικοι της Βουλγαρίας και της Βόρειας Μακεδονίας, επίσημοι και απλοί πολίτες, για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Γκότσε Ντέλτσεφ, οπλαρχηγό του 19ου αιώνα, για την εθνική ταυτότητα του οποίου ερίζουν σήμερα Σόφια και Σκόπια, σε σημείο που οι διακρατικές σχέσεις τους να έχουν περιέλθει στην κόψη του ξυραφιού.

Πάνω, λοιπόν, από τον τάφο του Ντέλτσεφ, με αφορμή την 151η επέτειο της γέννησής του, στο οθωμανικό τότε (ελληνικό σήμερα) Κιλκίς, οι δύο πλευρές θα προσθέσουν έναν ακόμη κρίκο στην «αλυσίδα» της μεταξύ τους επικίνδυνης αντιπαράθεσης, με γεωπολιτικές παραμέτρους, γύρω από την εθνική ταυτότητα, του σλαβικού στοιχείου της Βόρειας Μακεδονίας.

Και οι δύο πλευρές διεκδικούν τον Ντέλτσεφ ως κορυφαίο ήρωα του έθνους τους. Τον έχουν αναρτήσει στο εθνικό τους εικονοστάσιο ως κορυφαίο σύμβολο της εθνικής τους αφύπνισης, μολονότι γεννήθηκε και σκοτώθηκε σε ελληνικά σήμερα εδάφη.

Η σημασία σήμερα

Εχει, ειδικά στη σύγχρονη εποχή, τόση σημασία το εάν ο πολέμαρχος με το τσιγκελωτό μουστάκι εμφορείτο από βουλγαρική ή βορειομακεδονική συνείδηση ώστε να αναστατώνει το σήμερα; Μεγάλη, λένε όσοι παρακολουθούν τον ακήρυχτο πόλεμο που μαίνεται τα τελευταία χρόνια γύρω από την επιχειρούμενη εθνοτική χειραφέτηση του σλαβομακεδονικού στοιχείου της Βόρειας Μακεδονίας.

Το αφήγημα του βουλγαρικού εθνικισμού, για «ένα έθνος δύο κράτη», δεν είναι αποδεκτό από τα Σκόπια, που επί δεκαετίες πασχίζουν να απαλλαγούν από την «κακιά μητριά», χτίζοντας τη δική τους εθνική «μακεδονική ταυτότητα», την οποία βεβαίως η Σόφια αμφισβητεί.

Κάποιες συμβιβαστικές προσπάθειες για από κοινού εορτασμούς στη μνήμη του, όπως και γενικότερα προσέγγισης της Ιστορίας, δεν απέφεραν και έτσι σήμερα οι δύο χώρες βρίσκονται «στα μαχαίρια».

Πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας και της Βουλγαρίας θα προσέλθουν σήμερα να προσκυνήσουν στον τάφο του ήρωα που τους διχάζει.

Η Βουλγαρία μάλιστα χρησιμοποιεί ως όπλο το βέτο στην ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας για να την αναγκάσει να αποδεχθεί ντε φάκτο τις βουλγαρικές ρίζες του έθνους και της γλώσσας και αξιώνει τη συνταγματική αναγνώριση βουλγαρικής μειονότητας.

Χρηματοδοτεί εξάλλου, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των Σκοπίων, συλλόγους και σωματεία-σφραγίδες, ώστε να εμφανίσει διαχρονική παρουσία της και άρα το ενιαίο του έθνους στη σημερινή επικράτεια της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ έχει διανείμει περισσότερα από 100.000 διαβατήρια σε πολίτες που, κατά την πλευρά των Σκοπίων, τυγχάνουν αποδοχής μια και εξασφαλίζουν στους κατόχους τους ελεύθερη μετακίνηση στην Ε.Ε.

Την ατμόσφαιρα φορτίζουν η κλιμακούμενη ρητορική από μέρους των δύο, αλλά και τα κατά καιρούς επεισόδια σε εκδηλώσεις και κινήσεις τέτοιων συλλόγων με αποκορύφωμα τον ξυλοδαρμό μέλους φιλοβουλγαρικού σωματείου στην Αχρίδα, που προκάλεσε την ανάκληση του πρέσβη της Βουλγαρίας. Στα Σκόπια, αξιωματούχοι και ΜΜΕ διατυπώνουν υπαινιγμούς περί υπόγειας ρωσικής δραστηριότητας πίσω από τη Βουλγαρία, με στόχο την αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί κινούνται στο παρασκήνιο για να εκτονώσουν την ένταση, η οποία απειλεί να προσθέσει μία ακόμη πληγή στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ – μετά αυτή της Τουρκίας με την Ελλάδα.

Σε άλλες εποχές, ενδεχομένως όλα αυτά να εκλαμβάνονταν ως ένας ακόμη εθνικιστικός καβγάς Βαλκανίων. Ομως τώρα, η ανάγκη αρραγούς ενότητας της αρχιτεκτονικής ασφάλειας στα Βαλκάνια προβάλλει επιτακτική για την Ατλαντική Συμμαχία, της οποίας και τα δύο κράτη είναι μέλη και γειτνιάζουν με την εύφλεκτη ζώνη της Ουκρανίας.

Σε ένα τόσο ηλεκτρισμένο κλίμα, οι πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας και της Βουλγαρίας θα προσέλθουν σήμερα να προσκυνήσουν στον τάφο του ήρωα (τους) που τους διχάζει. Τα νεύρα είναι τεντωμένα και οι Αρχές έχουν λάβει δρακόντεια μέτρα ασφαλείας για την αποτροπή ενδεχόμενων επεισοδίων. Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις φρουρούσαν μέρα νύχτα από τα μέσα της εβδομάδας τον τάφο του Ντέλτσεφ, ενώ στα σύνορα όπως έγινε γνωστό οι Αρχές της Βόρειας Μακεδονία θα ελέγξουν αυστηρά τους Βούλγαρους προσκυνητές.

Ο πρόεδρος της χώρας, Στέβο Πανταρόσκι, πάντως, ζήτησε από την κυβέρνηση της χώρας του να απαγορεύσει την είσοδο σε δύο Βουλγάρους ευρωβουλευτές προκαλώντας οργή στη Σόφια, όπου λόγω επικείμενων βουλευτικών εκλογών η διένεξη με τα Σκόπια παίζει ψηλά στην προεκλογική ατζέντα των κομμάτων. Κάπου εδώ οι δύο «εμπόλεμοι» πάνε να εμπλέξουν στη μεταξύ τους διένεξη και την Ελλάδα, με τον μεν αντιπρόεδρο του VMRO DPMNE Νικόλοσκι στα Σκόπια να ζητάει να ανοίξει μουσείο στο Κιλκίς, όπου γεννήθηκε ο Ντέλτσεφ, και στη Σόφια, Βούλγαροι εθνικιστές να ετοιμάζουν προσκύνημα τον Απρίλιο στις Καρυές των Σερρών, όπου σκοτώθηκε…